با فرارسیدن فصل بهار، کوه‌ها و دشت‌ها جلوه‌ای تازه می‌گیرند و طبیعت با تمام زیبایی خود کوهنوردان را فرا می‌خواند. با این حال، شرایط کوهستان در فصل بهار با آنچه در دشت و شهر تجربه می‌شود متفاوت است و گاهی حتی می‌تواند چالش‌برانگیزتر از زمستان باشد. از این‌رو، شناخت اصول کوهپیمایی و کوهنوردی در این فصل، برای ایمنی و لذت‌بخشی برنامه‌ها ضروری است.
در این مقاله، مهم‌ترین اصول، خطرات، نکات فنی، ملاحظات محیط‌زیستی و تغییرات اقلیمی مرتبط با کوهپیمایی در فصل بهار را بررسی می‌کنیم.
تغییرات اقلیمی بهاری: از برف تا باران
در بهار، به‌ویژه در ارتفاعات بالاتر، آثار زمستان هنوز باقی‌ست. لایه‌های برف سفت‌شده، برف‌های نیم‌ذوب‌شده، بارش‌های ناگهانی باران و برف بهاری، مه غلیظ و طوفان‌های موضعی، همگی در این فصل به چشم می‌خورند. در نتیجه، در مسیرهایی که در تابستان ساده محسوب می‌شوند، ممکن است در بهار شرایط کاملاً متفاوتی حکم‌فرما باشد.
کوهپیمایی در فصل بهار باید همراه با آمادگی ذهنی و تجهیزاتی لازم برای مواجهه با سرما، باد، ریزش باران یا برف ناگهانی، و حتی بوران کوتاه‌مدت را داشته باشد. در این فصل، هوا ممکن است در عرض چند دقیقه تغییر کند.
لباس و تجهیزات مناسب برای بهار
یکی از اصول اساسی برای کوهپیمایی در فصل بهار، انتخاب لباس مناسب است. استفاده از سیستم لایه‌ای (Layering System) ضروری است:
- لایه‌ی اول (زیرپوش): انتقال رطوبت از پوست به بیرون؛
- لایه‌ی دوم (عایق): حفظ گرمای بدن؛
- لایه‌ی سوم (محافظ): محافظت در برابر باد و باران.
همراه داشتن کاپشن بارانی سبک، پانچو، دستکش اضافی، کلاه، عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب، و کفش ضد آب با گتر، در بهار اهمیت ویژه‌ای دارد. بهتر است لباس‌های یدکی در کیسه‌های ضد رطوبت نگهداری شوند.
همچنین، به دلیل احتمال برف‌چال یا مناطق گل‌آلود، عصا (باتوم)، کفش با گریپ مناسب و در صورت نیاز کرامپون سبک برای شیب‌های برفی بهاری توصیه می‌شود.
برنامه‌ریزی مسیر با در نظر گرفتن شرایط فصلی
در برنامه‌ریزی مسیر در بهار باید فاکتورهای فصلی را لحاظ کرد:
- بررسی وضعیت برف و آب‌شدگی مسیر: مسیرهایی که در تابستان خشک‌اند، در بهار می‌توانند پوشیده از برف یا گل‌آلود باشند.
- وجود رودخانه‌های فصلی: عبور از نهرهایی که در فصول دیگر وجود ندارند، ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد.
- ریزش سنگ و بهمن بهاری: به‌ویژه در دامنه‌های جنوبی که آفتابگیرند، احتمال سقوط سنگ، برفابه یا ریزش بهمن وجود دارد.
- محدود کردن ساعت پیمایش: با توجه به ناپایداری جوی، بهتر است کوهپیمایی به ساعات اولیه روز محدود شود و بازگشت پیش از بعدازظهر انجام گیرد.
ریسک‌های رایج بهار در کوهستان
- بهمن بهاری: در اثر گرمای روز و ذوب برف، احتمال ریزش بهمن بهاری (Wet Avalanches) در شیب‌ها بالا می‌رود.
- ریزش سنگ و صخره: یخ‌زدایی و ذوب باعث آزاد شدن سنگ‌ها می‌شود؛ مسیرهای عبور از زیر دیواره‌ها باید با احتیاط زیاد انتخاب شوند.
- آب‌گرفتگی و لغزش زمین: زمین گل‌آلود یا خیس ممکن است لغزنده و خطرناک باشد.
- صاعقه، مه، تغییر ناگهانی هوا: در ارتفاعات، به‌ویژه در عصر، بارش‌های سیل‌آسا یا صاعقه محتمل است.
رفتارهای محیط‌زیستی مناسب در بهار
بهار فصل بیداری طبیعت است. حیات‌وحش از خواب زمستانی بیرون آمده، گل‌های وحشی شکوفا می‌شوند و پرندگان در حال لانه‌سازی هستند. در این فصل، حضور انسانی باید با حساسیت بیشتری همراه باشد:
- از مسیرهای مشخص‌شده استفاده شود تا پوشش گیاهی آسیب نبیند.
- حریم حیات‌وحش رعایت گردد؛ به حیوانات نزدیک نشوید.
- زباله، حتی کوچک‌ترین آن، در طبیعت رها نشود.
- از کندن گل‌ها یا تخریب زیستگاه‌های فصلی خودداری شود.
نکاتی تکمیلی از تجربیات میدانی
- در بهار، شرایط زمستانی در ارتفاعات زودتر آغاز و دیرتر پایان می‌یابد؛ حتی تا اواسط خرداد ممکن است کوهستان پوشیده از برف باشد.
- مسیرهایی که در تابستان ساده‌اند، در بهار ممکن است پرخطر باشند؛ مانند دهلیزها و شیب‌های پوشیده از برف یا سنگ‌های سست.
- با توجه به ذوب برف، برخی پل‌های برفی بر روی رودخانه‌ها یا شکاف‌ها ممکن است شکننده و خطرناک باشند.
- مهارت عبور ایمن از رودخانه‌های پرآب و شناخت نقاط ایمن عبور در این فصل اهمیت دارد.
جمع‌بندی
کوهپیمایی در فصل بهار تلفیقی از زیبایی، سرزندگی و چالش است. برای بهره‌برداری از فرصت‌های این فصل و جلوگیری از خطرات آن، لازم است برنامه‌ریزی دقیق، تجهیز کامل، شناخت از محیط و رفتارهای مسئولانه‌ی زیست‌محیطی در دستور کار قرار گیرد.
در پایان، آنچه کوهنوردی در بهار را لذت‌بخش و ایمن می‌کند، آمادگی ذهنی و فیزیکی، احترام به طبیعت، شناخت فنی فصل و رعایت اصول کوهنوردی مسئولانه است.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
استراتژی موفقیت در کوهنوردی: از رؤیا تا تکنیک در یک چارچوب هدفمند
دقیقا درسته،بخصوص بارش باران سیل آسا از مسیر رودخانه ها نباید عبور کرد 🌹🌹