در حین پیمایش یخچال طبیعی و در صورت سقوط احتمالی به داخل یک شکاف یخی، اجرای خود نجاتی یا صعود از طناب ثابت که در بین کوهنوردان به صعود میمونی نیز معروف است٫ اغلب سریع‌ترین و آسان‌ترین روش نجات است. این روش، صرف‌نظر از اندازه گروه و با توجه به اینکه گاهی تنها روش نجات است، این مزیت را دارد که کوهنورد سقوط کرده فعال و گرم می‌ماند. البته، این روش مستلزم آن است که کوهنورد مجروح نباشد و بتواند در داخل شکاف روی طناب فعالیت کند.
برای گروه‌های کوچک که قدرت عضلانی کافی برای بالا کشیدن کوهنورد سقوط کرده ندارند یا به دلیل ترمز و نگه‌داشتن طناب محدود شده‌اند، خود نجاتی ممکن است تنها گزینه عملی باشد. این مسئله به ویژه برای گروه‌های دو نفره که به تنهایی در مسیر پیمایش و صعود هستند، صادق است.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
اصطلاحات و تجهیزات
به صعود (بالا رفتن) از طناب حمایتی که کوهنورد سقوط کرده در داخل شکاف یخچال طبیعی به آن متصل است، “خود نجاتی” گفته می‌شود.
ساختار سنتی صعود روی طناب بر مبنای ایجاد یکی از گره‌های قفل خودکار مانند یومار، مشار، باخمان و کلمهیست بر روی طناب حمایتی و با استفاده از دو طنابچه انفرادی استوار است.
برای اشاره به صعود از طناب ثابت، اصطلاحات مختلفی در کشورهای دنیا وجود دارد مانند: “صعود پلکانی”، “پا تگزاسی”، “صعود قورباغه‌ای”، “صعود میمونی” و یا “یومار زدن”.
اصطلاحات “صعود میمونی”، “صعود قورباغه‌ای”، و “پا تگزاسی” به دلیل شباهت حرکات این تکنیک‌ها به جهش پاهای میمون، قورباغه، و حرکات پاهای گاوچران‌ها در حین سوارکاری رواج پیدا کرده‌اند. همچنین، لفظ “یومار” و “یومار زدن” از نام ابزار صعود به نام یومار گرفته شده است.
همچنین استفاده از ابزارهای مدرن صعود مانند یومار (Jumar)، تی بلوک (Tibloc)، روپ‌من (Ropeman)، مایکرو تراکشن (Micro Traxion) و اسپاک (Spoc) جایگزین مناسبی برای گره‌های قفل خودکار محسوب می‌شوند. این ابزارها کارایی و سرعت صعود را بهبود می‌بخشند و انرژی کمتری مصرف می‌کنند، اما باید توجه داشت که حمل این تجهیزات نیز ضروری است.
ساختار صعود از طناب
برای صعود از طناب ثابت و انجام عملیات خود نجاتی، روش‌ها و ابزارهای گوناگونی وجود دارد. در روش کلاسیک و عمومی صعود روی طناب، از دو حلقه طنابچه کوتاه و بلند با قطر حداقل ۵ میلی‌متر استفاده می‌شود: یک طنابچه کوتاه به طول حدود ۱۲۰ سانتی‌متر برای اتصال به هارنس و یک طنابچه بلندتر به طول حداقل ۴ متر برای ایجاد پارکاب.
همچنین در این روش می‌توان در هر دو سر طنابچه بلند، یک حلقه پا رکاب برای هر پا ایجاد کرد. این حلقه‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شوند که امکان ورود و استفاده با پوتین‌های کوهنوردی و کرامپون فراهم باشد. یا می‌توان آن را به صورت یک حلقه برای هر دو پا ساخت.
پس از ایجاد گره اصطکاکی (پروسیک، مشار، باخمان، کلمهیست یا پروهاسکا) و تنظیم آن روی طناب، کوهنورد با انتقال متناوب وزن خود به ترتیب روی هر یک از این طنابچه‌ها و انتقال وزن به پارکاب و سپس نشستن روی هارنس و تکرار این مراحل، خود را از طناب صعود بالا کشیده و از شکاف نجات می‌دهد.
اقدام مفیدی است اگر پیش از اجرای برنامه و در منزل، در دو سر طنابچه انفرادی بلند، حلقه‌های پا ایجاد و به اندازه قدتان تنظیم شده باشند. همچنین، هنگام ایجاد حلقه‌های پا به اندازه پوتین‌های کوهنوردی مجهز به کرامپون توجه داشته باشید.
مراحل اجرای صعود از طناب
پیش‌فرض این است که شما به داخل شکاف سقوط کرده‌اید و هم‌طنابانتان پس از برقراری و تثبیت وضعیت، اکنون تصمیم به صعود از طناب ثابت دارید:
۱. طنابچه اسلینگ کوتاه را با ایجاد یک گره قفل خودکار (پروسیک، باخمان، مشار، کلمهیست یا پروهاسکا) به طناب صعود متصل کرده و ادامه آن را با گره دوسرطناب، سردست یا مستقیماً با یک کارابین پیچ به حلقه هارنس خود متصل کنید. دقت کنید که این اتصال به درستی انجام شود.
۲. اکنون «طنابچه بلند انفرادی» را از وسط با ایجاد یکی از گره‌های اصطکاکی (ترجیحاً گره پروسیک) به طناب صعود متصل کرده و پاهای خود را به داخل دو حلقه انتهایی که از پیش آماده شده است، قرار دهید. این طنابچه پارکاب شما خواهد بود. دقت کنید که گره پروسیک پارکاب بالاتر از گره متصل به هارنس روی طناب قرار داشته باشد.
۳. پاها را جمع کرده و گره پروسیک پارکاب را در راستای طناب تا حد ممکن به سمت بالا بکشید تا آماده برداشتن قدم بعدی باشید.
۴. با حلقه کردن آرنج‌ها به دور طناب، سعی کنید خود را نزدیک به طناب نگه دارید. با صاف کردن پاها، روی پارکاب بایستید و همزمان گره پروسیک متصل به هارنس را در راستای طناب به سمت گره پروسیک دیگر بکشید.
۵. اکنون به‌طور کامل روی پارکاب ایستاده‌اید و گره پروسیک متصل به هارنس در بالاترین قسمت، زیر گره پارکاب قرار دارد.
۶. بدون ایجاد شوک و با جمع کردن پاهای خود، وزن خود را روی گره پروسیک هارنس منتقل کنید.
۷. با تکرار مراحل ۳ تا ۶ و انجام پیوسته حرکات ایستادن/نشستن، به آرامی از طناب صعود کنید.
نکته مهم: در این روش می‌توان وزن کوله یا اسکی را توسط یک کارابین به طناب اصلی منتقل کرد. این اقدام کمک می‌کند تا بخشی از طناب صعود که پایین‌تر از گره‌های پروسیک قرار دارد و تحت بار نیست، دست و پا گیر نشود. همچنین، بار کوله از شانه‌ها به پاها منتقل می‌شود که این خود می‌تواند عملی مثبت باشد.
کوهنوردان با تجربه، پیش از شروع پیمایش یخچال، کوله خود را با یک تسمه متصل به حلقه بار کوله (حلقه مابین دو بند شانه) به حلقه هارنس خود متصل می‌کنند تا بتوانند در صورت سقوط در شکاف، وزن کوله را بدون اتلاف انرژی به طناب اصلی منتقل کنند.
تمرین این روش و بهبود عملکرد این مراحل، پیش از نیاز، به صورت مستمر و جدی پیشنهاد می‌شود.
صعود از لبه شکاف
صعود از طناب و عبور از لبه شکاف گاهی با چالش همراه است، به‌ویژه وقتی طناب صعود بر اثر تحمل وزن یا سست بودن فیرن (برف یخ‌زده روی یخچال‌ها) مقدار زیادی در برف و یخ لبه شکاف فرو رفته باشد.
هنگام رسیدن به لبه شکاف می‌توان با اعمال فشار بیشتر روی پاها و لبه و سطح یخ شکاف و لغزاندن گره پروسیک روی طناب، تلاش کرد تا گره قفل خودکار را به سطح یخچال و یخ لبه شکاف منتقل کرد، اما این رخداد همیشه بی‌چالش نیست.
در مواردی که کوهنورد سقوط کرده در عبور از لبه شکاف به دلیل فرو رفتگی طناب مشکل دارد، بررسی کنید که آیا می‌توان تجهیزات (ترجیحاً متصل به یک کارگاه متفاوت) مانند اسلینگ‌های به هم پیوسته، زنجیره‌های کارابین و غیره را برای فراهم کردن نقاط حمایت اضافی دور از طناب فرو رفته، پایین بفرستید.
همچنین می‌توان از سر طناب که همچنان به هارنس متصل است و باقی‌مانده طناب صعود، با اتصال آن توسط یک کارابین به بخش بالایی گره پروسیک پا رکاب، یک سیستم قرقره مرکب فلاشنزوگ برای افزایش قدرت خودبالاکشی بهره برد.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
